محمود مصدق/

بخش قابل ملاحظه‌ای از ما و حتی برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران کلان جامعه موفقیت‌های دیروز، امروز و فردای خود را مرهون معلمان خود می‌دانیم با این حال هنوز هم این قشر با چالش‌های عمده معیشتی و صنفی دست به گریبان است.

هر سال، در چنین روزی که به بهانه پاسداشت مقام و منزلت این قشر «روز معلم» نام گرفته است می‌توان فرصتی را برای تکرار و مرور مشکلات و دغدغه‌های معلمان و امید به کاستن از آن فراهم آورد.

• معیشت؛ مهم‌ترین دغدغه معلمان

محمد طهماسبی؛ یکی از معلمان با سابقه که تا دو سه سال دیگر از آموزش و پرورش بازنشسته می‌شود در گفت‌وگو با ما مهم‌ترین مشکل معلمان را در حال حاضر، دستمزد کم ذکر می‌کند و می‌گوید:حقوق و مزایایی که به معلمان پرداخت می‌شود کفاف هزینه‌های اولیه زندگی آنان را نمی‌دهد. بویژه در یک سال اخیر که تورم لجام گسیخته شده است.یعنی با این حقوقی که معلمان دریافت می‌کنند اگر کار دوم و سوم نداشته باشند، همه آنان زیر خط فقر خواهند بود.

وی با اشاره به کارایی ضعیف بیمه معلمان، به بحث مطالبات می‌پردازد و می‌افزاید: پرداخت مطالبات معلمان از سوی دولت و وزارت آموزش و پرورش گاهی چند سال طول می‌کشد که با توجه به افزایش روز افزون تورم در ایران رقم دریافتی ارزش واقعی خودش را از دست می‌دهد و این یعنی فقیرتر شدن معلمان. البته مقام‌های مسئول در آستانه روز معلم و یا بازگشایی مدارس وعده‌های زیادی می‌دهند، اما بسیاری از آن‌ها یا عملیاتی نمی‌شود و یا خیلی دیر اتفاق می‌افتد.که این موضوع خود در خستگی و بی‌انگیزه شدن معلمان برای تعلیم و تربیت دانش‌آموزان تأثیر داشته است.

*پایین بودن حقوق تنها بخشی از مشکلات است

ابراهیم سحرخیز؛ معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش هم اگرچه پایین بودن حقوق و مزایای معلمان و ناتوانی آنان در تأمین معیشت خانواده‌شان را اصلی‌ترین چالش این جامعه ارزیابی می‌کند، اما معتقد است این تنها بخشی از مشکلات بزرگی است که آموزش و پرورش و معلمان با آن روبه‌رو هستند.

وی نبود آموزش باکیفیت و رایگان را برای همه دانش‌آموزان یکی دیگر از چالش‌های جدی معلمان می‌داند و می‌گوید: ما در نقاط مختلف کشور فقط مدرسه احداث کردیم تا همه بچه‌ها در آن تحصیل کنند، اما آیا کیفیت مدارس مناطق 1 و 3 با کیفیت مدارس منطقه 20 و 22 برابر است. قطعاً این گونه نیست در واقع بسیاری از مدارس مناطق محروم کشور حتی در استفاده از وسایل سرمایشی و گرمایشی با مشکل مواجه هستند که این موضوع چندان با شعار عدالت آموزشی سازگار نیست و در بی انگیزه شدن بعضی از معلمان تأثیر دارد.

وی با تأکید بر اینکه کم توجهی دولت‌ها به آموزش و پرورش کشور ریشه اصلی مشکلات عدیده معلمان است، می‌افزاید: هیچ وقت بودجه این وزارتخانه متناسب با نیازها و هزینه‌های آن تخصیص نیافته است؛ بر همین اساس همواره آموزش و پرورش با کسری بودجه مواجه می‌شود این در حالی است که این نهاد نقش محوری در توسعه همه جانبه و پایدار کشور دارد، اما نگاه دولت‌ها بیشتر به دیگر بخش‌ها و دستگاه بوده است. نگاهی که موجب شده تا مثلاً یک کارمند جزء در یک شرکت پتروشیمی دولتی 11 میلیون تومان حقوق دریافت کند، اما یک معلم با سابقه حتی نیمی از این رقم را دریافت نمی‌کند.

* تسریع در ارسال لایحه نظام رتبه‌بندی معلمان به مجلس

اما حمید رضا حاجی بابایی؛ عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی که سابقه تصدی پست وزارت آموزش و پرورش را در کارنامه خود دارد، اجرا نشدن کامل سند تحول بنیاد آموزش و پرورش را عمده چالش معلمان کشور می‌داند و به «قدس» می‌گوید: مشکل معیشت از مباحث فرهنگیان در دهه‌های اخیر است که برای رفع آن پیش‌بینی‌های لازم در سند تحول شده است. در واقع در این سند اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان آمده است که اگر عملیاتی شود آن‌وقت بخش عمده‌ای از مشکلات معلمان بویژه در بحث حقوق دریافتی بر طرف می‌شود.

وی با اشاره به اینکه دولت هنوز لایحه‌ای در خصوص رتبه‌بندی معلمان به مجلس ارسال نکرده است، می‌افزاید: تأخیر در ارائه این لایحه مشکل زاست؛ بنابراین برای رفع مشکل معیشت معلمان لازم است تا دولت هرچه سریع‌تر اقدام به ارائه لایحه یاد شده به مجلس شورای اسلامی کند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا اگر دولت نظام رتبه‌بندی را اجرایی کند، حقوق معلمان آن‌قدر افزایش می‌یابد که پاسخگوی معیشت معلمان باشد؟ می‌گوید: قطعاً در این صورت از لحاظ معیشت وضعیت بهتری پیدا می‌کنند، اما مشکل اینجاست که شنیده‌های ما حاکی از آن است که به نظر می‌رسد دولت حتی قصد اجرای مصوبه مجلس را در خصوص افزایش حقوق کارکنان دولت در بودجه سال 98 ندارد و می‌خواهد مصوبه خودش را اجرایی کند. درحالی که اجرا نشدن مصوبه قانون مجلس در خصوص میزان افزایش حقوق کارکنان دولت و یا دور زدن آن نادیده گرفتن شأن مجلس شورای اسلامی و از طرفی نارضایتی کارمندان بویژه معلمان را در این موقعیت حساس به دنبال دارد. البته قطعاً عواقب چنین رفتاری در صورت صحت آن به عهده کسانی است که دانسته یا نادانسته فضای عمومی جامعه را ملتهب می‌کنند.

حاجی بابایی همچنین طرح خرید خدمات آموزشی را یکی دیگر از چالش‌های اساسی معلمان می‌خواند و می‌گوید: اجرای این طرح علاوه بر معلمان به نظام آموزش و پرورش کشور ضربه می‌زند؛ بنابراین اگر آموزش‌وپرورش نیرو می‌خواهد، آزمون برگزار کند و از این طریق اقدام به جذب معلم کند.

خلاصه کلام اینکه به نظر می‌رسد آموزش و پرورش اولویت نخست دولت‌ها نبوده و نیست و برای پایان بخشیدن به این مشکلات پیش از همه لازم است دولت عزم خود را برای این منظور جزم کند. فراموش نکنیم آموزش و پرورش یکی از معدود وزارتخانه‌هایی است که آمار و ارقام مخاطبان آن همواره معلوم است و از همین روی می‌توان برای حل مشکلات اینان گام‌های فراتری را برداشت.